Wystawa wprowadza nas w czasy najdawniejsze, gdzie ostatni glacjał w Europie Północnej i północnej części Europy Środkowej zwany zlodowaceniem Wisły ostatecznie ustępuje około 10 tyś. lat p.n.e. Dogodniejsze warunki klimatyczne umożliwiły zasiedlenie tych terenów, w tym również Pomorza, przez pierwsze mezolityczne (10 000-5 400 lat p.n.e.) koczownicze grupy ludzi zajmujących się myślistwem i zbieractwem. Posługiwali się oni narzędziami, których część pracująca wykonana była z kamienia, były to toporki, siekierki, a także strzały czy włócznie o kamiennych grotach. Około 5500 lat p.n.e. nastąpiły znaczące zmiany w życiu ówczesnych ludzi, związane z przybyciem pierwszych ludów rolniczych.  Znajomość uprawy roślin i hodowli zwierząt wyznacza nowy okres  epoki kamienia– neolit (5500-1900 lat p.n.e.). Umiejętności te pociągnęły za sobą kolejne przemiany np. osiadły tryb życia czy stosowanie glinianych naczyń.

Na przełomie III/II tyś. p.n.e. na terenach obecnej Polski pojawiły się pierwsze importowane z południa wyroby metalowe, a z czasem rozwinęła się miejscowa produkcja metalurgiczna. Głównym surowcem produkcji narzędzi  oraz innych przedmiotów stał się brąz. Epoka brązu to nie tylko nowości technologiczne, ale również zaobserwowane przez archeologów zmiany systemu wierzeń. Rozwinął się kult solarny u którego podstaw leżała wiara w boską moc słońca i ognia. Związek z tymi przekonaniami ma zapewne, upowszechniony od środkowego okresu epoki brązu, zwyczaj ciałopalenia.

Około 750 lat p.n.e. na terenach obecnie polskich coraz powszechniej zaczęto stosować żelazo do wyrobu narzędzi czy broni – stąd epoka żelaza. Jednak nowy surowiec nie wyparł całkowicie znanego już brązu. Pod wpływem wysoko rozwiniętych kultur z południa Europy (w tym kultur etruskich) na ziemiach polskich rozpoczęła się przemiana w obrządku pogrzebowym. Po raz pierwszy w prahistorii rozpoczęto wyrabianie specjalnych naczyń glinianych przeznaczonych wyłącznie do grzebania spalonych szczątków zmarłych. W wielu przypadkach posiadają one wizerunek twarzy ludzkiej (urny lub popielnice twarzowe). Powierzchnie  naczyń często ozdabiano magicznymi – symbolicznymi rytymi wizerunkami takimi jak gałęzie drzew iglastych, słońce, gwiazdy, księżyc czy fale wody.  Materialne ślady działalności tych ludzi nazywamy kulturą pomorską. Od II wieku p.n.e. widoczne są zmiany, które nastąpiły w wyniku oddziaływania plemion celtyckich, tzw. latenizacji. Nastąpił wtedy rozwój gospodarczy, a w szczególności rozwój metalurgii żelaza. Nowe prądy kulturowe mają swoje odbicie również w obrządku pogrzebowym, w którym pojawiają się ciałopalne pochówki męskie z rytualnie niszczoną bronią. Tak wykształciła się nowa jednostka kulturowa- kultura oksywska.

Okres wpływów rzymskich (20-375 n.e.) to czas, kiedy na arenie międzynarodowej pojawia się nowa potęga militarna, polityczna i ekonomiczna – Cesarstwo Rzymskie, którego ekspansja w kierunku północnym i wschodnim rozpoczęła się jeszcze w I wieku p.n.e.  W początkach naszej ery tereny Pomorza zamieszkiwały plemiona, których materialne pozostałości przez archeologów nazywane są kulturą oksywską. Sytuacja w tym czasie jest jednak dynamiczna. Jak podaje starożytny kronikarz Jordanes w swoim dziele Gethica  plemiona germańskich Gotów pod wodzą króla Beriga przekroczyły morze docierając do krainy Gotiskandza, utożsamianej przez badaczy z południowym wybrzeżem Bałtyku. W wyniku asymilacji przybyszów z ludnością miejscową doszło do znaczących zmian – powstała dość gęsta sieć osadnicza, przemianom uległ też model kulturowy. Tak wykrystalizowała się kultura wielbarska , która w swoich początkach zajmowała teren Pomorza i ujścia Wisły, a część jej ludności w II wieku n.e. ruszyła na wielką wędrówkę docierając na tereny dzisiejszej  zachodniej Ukrainy.

Jedna z największych nekropolii kultury wielbarskiej odkryta została w Czarnówku - wsi w pobliżu Lęborka. Stanowisko to dostarczyło wielu unikatowych zabytków i cennych informacji. Jest to cmentarzysko birytualne, co oznacza, że zmarłych chowano zarówno w obrządku ciałopalnym, jak i inhumacyjnym, gdzie ciało często składano do trumny zrobionej z wydrążonej kłody drewna.  W pochówkach tych natrafiono na wiele zabytków będących wyposażeniem grobowym, należą do nich zarówno elementy stroju, ozdoby¹, drobne przedmioty codziennego użytku², jak i gliniane naczynia. Najczęściej spotykane są przedmioty wykonane z brązu (zapinki, sprzączki, bransolety), ale występują również bardziej okazałe z metali szlachetnych – złota i srebra (zapinki, wisiorki, bransolety, paciorki³). Wyroby te produkowali miejscowi, germańscy rzemieślnicy. Wśród przedmiotów znajdywanych na stanowisku w Czarnówku na szczególną uwagę zasługują importowane z rzymskich prowincji wyroby luksusowe – brązowe i szklane naczynia⁴, a wśród nich wyjątkowe na światową skalę brązowy kocioł z wizerunkami Swebów⁵, szklana butelka w kształcie ryby⁶ oraz szklany puchar z wizerunkami ptaków wodnych⁷. Bogate czy okazałe wyposażenie grobu świadczyć może o wyjątkowej, wysokiej pozycji zmarłego w swojej społeczności^8,9. Asortyment wyrobów  podarowanych  pochowanym jest bardzo szeroki acz ograniczony. Zakaz dotyczył uzbrojenia i narzędzi, których w grobach  kultury wielbarskiej raczej nie znajdujemy ¹⁰. Regule tej nie podlegały ostrogi będące elementem wyposażenia wojownika – jeźdźca.

Kres kultury wielbarskiej wyznacza początek okresu wędrówek ludów rozpoczynający się pod koniec IV wieku n.e. Na całym kontynencie dochodzi  wtedy do nagłych, rozległych zmian struktury osadniczej, których elementem zapalnym były zapewne najazdy Hunów, a w dalszej perspektywie pojawienie się  i rozprzestrzenienie Słowian.