Białogarda - wczesnośredniowieczne osadnictwo

Białogarda we wczesnym średniowieczu była najważniejszym ośrodkiem administracyjno-gospodarczym na dzisiejszej Ziemi Lęborskiej. Gród został wzniesiony w konstrukcji drewniano – ziemnej, w X wieku i swoim zasięgiem obejmował obszar około 1 ha. Dogodne położenie geograficzne, tak ze względów komunikacyjnych (położenie na szlaku ze Słupska do Gdańska) jak i gospodarczych (centralne położenie wśród kompleksu osadniczego) wpłynęło na rozwój osady. W końcu XII wieku Białogarda była jedną z dwóch dzielnic księstwa gdańskiego. W roku 1233 nastąpił podział księstwa między czterech synów Mściwoja I, w wyniku czego Białogarda stała się jedną z czterech stolic dzielnicowych. Po przyjęcia na Pomorzu chrześcijaństwa w Białogardzie wzmiankowane jest istnienie kościoła parafialnego pw. świętego Jerzego oraz kaplicy pw. świętego Marka. W powiązaniu z grodem rozwijała się osada przygrodowa o charakterze rzemieślniczo – rolniczym tzw. podgrodzie. Mieszkańcy Białogardy zajmowali się przede wszystkim hodowlą, łowiectwem, bobrownictwem, korabnictwem, rybołówstwem oraz wydobyciem rud żelaza i rzemiosłem z nim związanym. Na początku XIV wieku osada utraciła swoje znaczenie. Ostatnia wzmianka o pełnieniu przez Białogardę istotnej roli pochodzi z roku 1301, kiedy znalazła się ona na linii frontu pomiędzy wojskami rugijskimi, a wojskami Zakonu Krzyżackiego wspieranymi przez rycerstwo pomorskie. Rolę Białogardy w XIV wieku przejął założony w 1341 roku Lewinburg, czyli obecny Lębork.